Karat to podstawowa jednostka miary w jubilerstwie. Pozwala określać czystość złota oraz masę kamieni szlachetnych. Jego historia sięga starożytnego Egiptu, gdzie nasiona drzewa karobowego (szarańczyna strąkowego) służyły jako naturalne odważniki.
Spis treści
Karat w złocie: Miara czystości i próby
Karat (oznaczany jako „k” lub „K”) to miara czystości złota. Określa proporcję czystego kruszcu w stopie metalu, z którego wykonano biżuterię. Dla przykładu, 24 karaty oznaczają złoto niemal w 100% czyste (99,9%), natomiast 18 karatów to stop zawierający 75% czystego złota.
Definicja karata złota
Jeden karat oznacza 1/24 czystego złota w stopie. Zatem 24-karatowe złoto to dokładnie 99,9% czystego kruszcu. Niższe próby oznaczają mniejszą zawartość czystego złota i większy udział innych metali.
Karat a próba złota: Zrozumieć popularne standardy
Czystość złota w jubilerstwie określa się w karatach (k) lub próbach, które wskazują na zawartość czystego kruszcu. Oto najpopularniejsze standardy i ich charakterystyka:
- 24k (próba 999): To 99,9% czystego złota. Jest niezwykle miękkie, dlatego rzadko spotkasz je w biżuterii codziennego użytku.
- 18k (próba 750): Zawiera 75% czystego złota. Popularne w biżuterii luksusowej, łączy szlachetność z dobrą trwałością.
- 14k (próba 585): To 58,5% czystego złota. Jest to najczęściej spotykana próba w Polsce. Złoto tej próby jest trwalsze i bardziej odporne na zarysowania niż wyższe próby.
- 9k (próba 375): Zawiera 37,5% czystego złota.
- 8k (próba 333): To 33,3% czystego złota. Jest to najniższa dopuszczalna próba w Polsce, bardzo wytrzymała, choć zawiera najmniej czystego kruszcu.
Dlaczego biżuteria nie jest z 24-karatowego złota?
Czyste złoto, czyli 24-karatowe złoto, jest niezwykle miękkie, podatne na zarysowania i odkształcenia. Z tego powodu nie nadaje się do produkcji trwałej biżuterii przeznaczonej do codziennego noszenia. Z mojego doświadczenia: próby wykorzystania 24k złota w pierścionkach czy bransoletach szybko kończą się uszkodzeniami i utratą blasku.
Aby zwiększyć jego twardość i odporność, złoto stopuje się – miesza z innymi metalami, takimi jak miedź, srebro, pallad czy nikiel. Właśnie zawartość czystego złota w takim stopie definiuje jego karatowość. Przykładowo, 18-karatowe złoto zawiera 75% czystego złota, a resztę stanowią domieszki.
Dzięki stopowaniu, biżuteria o niższej liczbie karatów (np. 18k czy 14k) staje się znacznie trwalsza i praktyczniejsza. Domieszki wpływają także na kolor stopu – miedź nadaje różowy odcień, a pallad i srebro tworzą białe złoto – oraz obniżają jego cenę, czyniąc go bardziej dostępnym i wszechstronnym.
Oznaczenia probiercze (punce)
Próbę złota na biżuterii rozpoznasz po oznaczeniach probierczych, czyli puncach. Są to małe symbole lub liczby wygrawerowane zazwyczaj na wewnętrznej stronie pierścionka, zapięciu naszyjnika czy bransoletki. W Polsce urzędy probiercze badają i cechują wyroby, potwierdzając ich autentyczność i próbę. Zawsze szukaj tych punc w dyskretnych, mniej widocznych miejscach biżuterii. Podczas zakupu upewnij się, że liczba karatów i znak probierczy są dla Ciebie wyraźnie widoczne.
Czytaj także: Ile powinien kosztować?
Karat w diamentach i kamieniach szlachetnych: Miara wagi
W przypadku diamentów i innych kamieni szlachetnych, karat (oznaczany jako „ct”) jest jednostką masy, równą 200 miligramom (0,2 grama). To zupełnie inne zastosowanie terminu niż w przypadku złota.
Definicja karata diamentu
Jeden karat diamentu równa się 200 miligramom (0,2 grama). Ten międzynarodowy standard przyjęto w 1907 roku, aby ujednolicić handel kamieniami szlachetnymi. Nazwa „karat” wywodzi się od nasion drzewa karobowego, które w starożytności służyły jako wzorzec wagi dla małych, cennych przedmiotów.
Karat jako jeden z 4C
Masa karatowa (Carat) to jeden z czterech kluczowych czynników (tzw. 4C: Carat, Cut, Clarity, Color) wpływających na wartość diamentu. Wyższa masa karatowa zazwyczaj oznacza wyższą cenę, zakładając oczywiście porównywalną jakość pozostałych trzech C.
Jednak sama waga kamienia nie świadczy o jego wartości. Diament o większej masie karatowej, ale słabej czystości, barwie czy szlifie, może być mniej wartościowy niż mniejszy, lecz idealnie oszlifowany i czysty kamień.
Masa karatowa a postrzegany rozmiar diamentu
Większa masa karatowa nie zawsze oznacza, że diament będzie wyglądał na znacznie większy. Kluczową rolę odgrywa tu szlif (Cut) kamienia. Diament o precyzyjnym szlifie i optymalnych proporcjach może wydawać się większy niż kamień o tej samej masie karatowej, ale słabszym szlifie, który „chowa” część masy w głębi kamienia.
Czym jest łączna masa karatowa (TCW – Total Carat Weight)?
Łączna Masa Karatowa (TCW) to po prostu suma mas wszystkich kamieni szlachetnych w danym wyrobie biżuteryjnym. TCW odnosi się przede wszystkim do biżuterii z wieloma małymi diamentami, jak obrączki z pavé czy kolczyki. Informuje o całkowitej wadze diamentów, a nie masie pojedynczego kamienia.
Znaczenie certyfikacji diamentów
Certyfikacja diamentów przez niezależne instytuty gemmologiczne, takie jak GIA (Gemological Institute of America), HRD (Hoge Raad voor Diamant) czy IGI (International Gemological Institute), ma kluczowe znaczenie. Certyfikat ten precyzyjnie określa masę karatową oraz pozostałe parametry 4C, co gwarantuje autentyczność i wartość kamienia. Dzięki niemu klient zyskuje pełną pewność co do zakupionego diamentu.
Dwa oblicza karata: w złocie i diamentach
W świecie biżuterii karaty złota i diamentu, choć noszą tę samą nazwę, oznaczają zupełnie inne właściwości:
* Karat złota (kt): Określa czystość stopu złota. Czyste złoto ma 24 karaty. Przykładowo, 18-karatowe złoto zawiera 18 części czystego kruszcu na 24, co stanowi 75% jego składu. Jest to miara proporcji, nie wagi.
* Karat diamentu (ct): To jednostka masy kamieni szlachetnych. Jeden karat odpowiada dokładnie 200 miligramom (0,2 grama). Większe diamenty są rzadsze, co zazwyczaj przekłada się na ich wyższą wartość.
Rozumienie tych odmiennych definicji pozwala precyzyjnie oceniać i opisywać wartość biżuterii.
Karat złota vs. karat diamentu: Jak ich nie mylić?
Mimo tej samej nazwy, karat dla złota (k lub K) i karat dla diamentów (ct) to dwie różne jednostki. Karat złota to miara czystości stopu, wyrażana w częściach na 24, na przykład 14k oznacza 14/24 czystego złota. Karat diamentu to jednostka masy, gdzie 1 ct odpowiada 200 miligramom. Kluczowe jest, aby nie mylić tych dwóch pojęć.
Praktyczne wskazówki: Jak wykorzystać wiedzę o karatach przy zakupie biżuterii?
Znajomość systemu karatowego pozwala świadomie podejmować decyzje zakupowe. Kluczowe aspekty to:
- Złoto: Zdecyduj, czy potrzebujesz biżuterii na co dzień (gdzie liczy się trwałość, np. 14k), czy na specjalne okazje (gdzie liczy się czystość i blask, np. 18k). Zawsze szukaj punc probierczych, które potwierdzają autentyczność próby. Cena jakie złoto jest najdroższe zależy od jego czystości, jednak nie zawsze jest to najlepszy wybór do codziennego noszenia. Z mojego doświadczenia: wybór między 14k a 18k zawsze sprowadza się do kompromisu między trwałością a intensywnością barwy i postrzeganą wartością.
- Diamenty: Oprócz masy karatowej (ct), zawsze sprawdzaj pozostałe 3C: szlif (Cut), czystość (Clarity) i barwę (Color). Najważniejszy jest szlif, który wpływa na brylancję kamienia. Zawsze żądaj certyfikatu od uznanego instytutu gemmologicznego (np. GIA) dla diamentów o większej wartości. Z mojego doświadczenia: inwestowanie w dobry szlif zawsze przynosi najlepsze efekty wizualne, niezależnie od innych cech.
Świadomy wybór biżuterii to inwestycja w jakość i trwałość. Znajomość karatów to Twój pierwszy krok do zrozumienia jej prawdziwej wartości.
Najczęściej zadawane pytania
Czy 24-karatowe złoto jest zawsze najlepszym wyborem do biżuterii?
Nie zawsze. Złoto 24-karatowe, choć najczystsze i najcenniejsze, jest bardzo miękkie, podatne na zarysowania i odkształcenia. Dlatego nie nadaje się do biżuterii codziennego użytku. Do pierścionków czy bransoletek lepszym wyborem będzie trwalsze złoto 14-karatowe lub 18-karatowe.
Jakie są najważniejsze czynniki wpływające na cenę diamentu oprócz jego masy karatowej?
Oprócz masy karatowej (Carat), na cenę diamentu wpływają szlif (Cut), czystość (Clarity) i barwa (Color). Szlif często uchodzi za najważniejszy, ponieważ to on decyduje o brylancji i blasku kamienia, niezależnie od jego wagi.
Jak mogę sprawdzić, czy biżuteria złota, którą posiadam, jest autentyczna i jakiej próby?
Autentyczność i próbę złota sprawdzisz, szukając oznaczeń probierczych (punc) wygrawerowanych na biżuterii, często na wewnętrznej stronie pierścionka, zapięciu naszyjnika lub bransoletki. Są to zazwyczaj liczby (np. 585 dla 14k) lub symbole. W przypadku wątpliwości, skonsultuj się z zaufanym jubilerem lub oddaj przedmiot do badania w urzędzie probierczym.
Czy większa masa karatowa diamentu zawsze oznacza, że diament będzie wyglądał na większy?
Niekoniecznie. Choć większa masa karatowa zazwyczaj oznacza większy kamień, jego widoczny rozmiar zależy przede wszystkim od szlifu. Diament o idealnych proporcjach szlifu może wydawać się większy i bardziej błyszczący niż kamień o tej samej masie karatowej, ale ze słabym szlifem, który optycznie zmniejsza jego wielkość.
