Karat to podstawowa jednostka miary w jubilerstwie. Pozwala określać czystość złota oraz masę kamieni szlachetnych. Jego historia sięga starożytnego Egiptu, gdzie nasiona drzewa karobowego (szarańczyna strąkowego) służyły jako naturalne odważniki.
Dziś karat pozostaje kluczowym wskaźnikiem wartości – zarówno dla profesjonalistów, jak i dla każdego, kto kupuje biżuterię. Warto zrozumieć jego podwójne znaczenie, abyś z pełną świadomością wybierał jubilerskie cuda.
Karat w złocie: Miara czystości i próby
W kontekście złota, karat (oznaczany jako „k” lub „K”) to Twój przewodnik po jego czystości. Informuje, ile czystego kruszcu znajduje się w stopie metalu, z którego wykonano biżuterię.
Definicja karata złota
Jeden karat oznacza 1/24 czystego złota w stopie. Czyli 24-karatowe złoto to niemal w 100% czysty kruszec (99,9%). Niższe próby oznaczają mniejszą zawartość czystego złota i większy udział innych metali.
Najpopularniejsze próby złota i ich charakterystyka
Na rynku jubilerskim spotkasz kilka standardowych prób złota. Różnią się zawartością czystego kruszcu:
- 24k (próba 999): 99,9% czystego złota. Jest niezwykle miękkie, dlatego rzadko spotkasz je w biżuterii codziennego użytku.
- 18k (próba 750): 75% czystego złota. Bardzo popularne w wysokiej jakości biżuterii, łączy w sobie szlachetność z dobrą trwałością.
- 14k (próba 585): 58,5% czystego złota. To najczęściej spotykana próba w Polsce. Jest trwalsze i bardziej odporne na zarysowania niż złoto wyższych prób.
- 9k (próba 375): 37,5% czystego złota.
- 8k (próba 333): 33,3% czystego złota. To najniższa dopuszczalna próba w Polsce. Jest bardzo wytrzymałe, ale zawiera najmniej czystego złota.
Dlaczego złoto jest stopowane?
Czyste złoto (24k) jest po prostu zbyt miękkie i podatne na uszkodzenia, by swobodnie używać go w biżuterii. Stopowanie, czyli dodawanie innych metali (np. miedzi, srebra, palladu, niklu), ma jeden cel: poprawić jego właściwości.
Dodatek metali zwiększa twardość i trwałość stopu, czyniąc biżuterię odporniejszą na zarysowania i odkształcenia. Wpływa także na kolor złota (miedź nadaje czerwonawy odcień, pallad i srebro tworzą białe złoto), a także obniża jego cenę.
Oznaczenia probiercze (punce)
Próbę złota na biżuterii rozpoznasz po oznaczeniach probierczych, czyli puncach. To małe symbole lub liczby wygrawerowane na wewnętrznej stronie pierścionka, zapięciu naszyjnika czy bransoletki. W Polsce urzędy probiercze badają i cechują wyroby, potwierdzając ich autentyczność i próbę. Szukaj punc w mniej widocznych miejscach biżuterii.
Zawsze zwracaj uwagę na oznaczenie próby złota podczas zakupu biżuterii. Liczba karatów i znak probierczy powinny być dla Ciebie wyraźnie widoczne.
Czytaj także: Ile powinien kosztować?
Karat w diamentach i kamieniach szlachetnych: Miara wagi
W przypadku diamentów i innych kamieni szlachetnych, karat (oznaczany jako „ct”) jest jednostką masy. To zupełnie inne zastosowanie terminu niż w przypadku złota.
Definicja karata diamentu
Jeden karat diamentu równa się dokładnie 200 miligramom (0,2 grama). Ten międzynarodowy standard przyjęto w 1907 roku, aby ujednolicić handel kamieniami szlachetnymi. Nazwa „karat” w tym kontekście również wywodzi się od nasion drzewa karobowego, które w starożytności służyły jako wzorzec wagi dla małych, cennych przedmiotów.
Karat jako jeden z 4C
Masa karatowa (Carat) jest jednym z czterech kluczowych czynników (tzw. 4C: Carat, Cut, Clarity, Color) wpływających na wartość diamentu. Wyższa masa karatowa zazwyczaj oznacza wyższą cenę – zakładając oczywiście porównywalną jakość pozostałych trzech C.
Jednak sama waga kamienia nie świadczy o jego wartości. Diament o większej masie karatowej, ale słabej czystości, barwie czy szlifie, może być mniej wartościowy niż mniejszy, ale idealnie oszlifowany i czysty kamień.
Masa karatowa a postrzegany rozmiar diamentu
Większa masa karatowa nie zawsze oznacza, że diament będzie wyglądał na znacznie większy. Kluczową rolę odgrywa tu szlif (Cut) kamienia. Diament o dobrym szlifie i odpowiednich proporcjach może wydawać się większy niż kamień o tej samej masie karatowej, ale słabszym szlifie, który „chowa” część masy w głębi kamienia.
Czym jest łączna masa karatowa (TCW – Total Carat Weight)?
Łączna Masa Karatowa (TCW) to po prostu suma mas wszystkich kamieni szlachetnych w danym wyrobie biżuteryjnym. Termin ten jest często używany w przypadku biżuterii z wieloma małymi diamentami, np. w obrączkach z pavé czy kolczykach. TCW informuje o całkowitej wadze diamentów, a nie pojedynczego kamienia.
Znaczenie certyfikacji diamentów
Certyfikacja diamentów przez niezależne instytuty gemmologiczne, takie jak GIA (Gemological Institute of America), HRD (Hoge Raad voor Diamant) czy IGI (International Gemological Institute), jest absolutnie kluczowa. Taki certyfikat precyzyjnie określa masę karatową oraz pozostałe parametry 4C, co gwarantuje autentyczność i wartość kamienia. Dzięki niemu masz pewność co do zakupionego diamentu.
Kluczowe różnice i praktyczne wskazówki
Rozróżnienie między karatem złota a karatem diamentu jest fundamentalne dla każdego, kto interesuje się biżuterią. Pamiętaj: oznaczamy je inaczej i mierzą zupełnie inne właściwości.
Karat złota vs. karat diamentu: Jak ich nie mylić?
Mimo tej samej nazwy, karat dla złota (k lub K) i karat dla diamentów (ct) to dwie różne jednostki. Karat złota to miara czystości stopu, wyrażana w częściach na 24 (np. 14k = 14/24 czystego złota). Karat diamentu to jednostka masy, gdzie 1 ct = 200 miligramów. Nigdy nie myl tych dwóch pojęć – to podstawa!
Praktyczne wskazówki: Jak wykorzystać wiedzę o karatach przy zakupie biżuterii?
Znajomość systemu karatowego pozwoli Ci na świadome podejmowanie decyzji zakupowych. Oto co warto sprawdzić:
- Złoto: Zdecyduj, czy potrzebujesz biżuterii na co dzień (gdzie liczy się trwałość, np. 14k) czy na specjalne okazje (gdzie liczy się czystość, np. 18k). Zawsze szukaj punc probierczych, które potwierdzają autentyczność próby. Pamiętaj, że to jakie złoto jest najdroższe zależy od jego czystości, ale nie zawsze jest to najlepszy wybór do noszenia.
- Diamenty: Oprócz masy karatowej (ct), zawsze sprawdzaj pozostałe 3C: szlif (Cut), czystość (Clarity) i barwę (Color). Najważniejszy jest szlif, który wpływa na brylancję kamienia. Zawsze żądaj certyfikatu od uznanego instytutu gemmologicznego (np. GIA) dla diamentów o większej wartości.
Świadomy wybór biżuterii to inwestycja w jakość i trwałość. Znajomość karatów to Twój pierwszy krok do zrozumienia jej prawdziwej wartości.
Najczęściej zadawane pytania
Czy 24-karatowe złoto jest zawsze najlepszym wyborem do biżuterii?
Nie zawsze. Złoto 24-karatowe jest najczystsze i najcenniejsze, ale jednocześnie bardzo miękkie i podatne na zarysowania czy odkształcenia. Nie nadaje się do biżuterii codziennego użytku. Lepszym wyborem do pierścionków czy bransoletek jest złoto 14-karatowe lub 18-karatowe, które jest trwalsze.
Jakie są najważniejsze czynniki wpływające na cenę diamentu oprócz jego masy karatowej?
Oprócz masy karatowej (Carat), na cenę diamentu wpływają szlif (Cut), czystość (Clarity) i barwa (Color). Szlif jest często uznawany za najważniejszy, ponieważ to on decyduje o brylancji i blasku kamienia, niezależnie od jego wagi.
Jak mogę sprawdzić, czy biżuteria złota, którą posiadam, jest autentyczna i jakiej próby?
Autentyczność i próbę złota sprawdzisz, szukając oznaczeń probierczych (punc) wygrawerowanych na biżuterii. Są to zazwyczaj liczby (np. 585 dla 14k) lub symbole. W przypadku wątpliwości, zawsze możesz skonsultować się z zaufanym jubilerem lub oddać do badania w urzędzie probierczym.
Czy większa masa karatowa diamentu zawsze oznacza, że diament będzie wyglądał na większy?
Niekoniecznie. Chociaż większa masa karatowa generalnie oznacza większy kamień, jego widoczny rozmiar zależy również od szlifu. Diament o doskonałym szlifie może wydawać się większy i bardziej błyszczący niż kamień o tej samej masie karatowej, ale słabym szlifie, który „chowa” część jego rozmiaru.
